Franczyzę (ang. franchising) definiuje się jako system sprzedaży towarów, usług lub technologii, który jest oparty na ścisłej i ciągłej współpracy pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi przedsiębiorcami.

Głównym założeniem jest to, że franczyzodawca dokładnie określa, w jaki sposób franczyzobiorca ma funkcjonować. Narzuca mu niejako politykę firmy. Przykładowo: jeśli działamy pod szyldem McDonald’s, musimy robić frytki czy hamburgery dokładnie takie, jakie można spotkać w każdej restauracji sieci McDonald’s.Oznacza to, że nie mamy uprawnień do wprowadzenia bez porozumienia nowego produktu (np. nowego typu hamburgera, którego nie znajdzie się w żadnej innej restauracji tej sieci), ani wzbogacania czegokolwiek o jakikolwiek składnik. Po to właśnie franczyzodawca robi szkolenia, by prowadzić działalność wierną jego koncepcji. Z jednej strony to duża zaleta, bo początkujący, niedoświadczony przedsiębiorca dostaje cenną radę prowadzenia biznesu, z drugiej jednak ogranicza go to i naraża na ciągły kontroling.

Według danych firmy doradczej PROFIT system na polskim rynku działa ponad 600 sieci franczyzowych. Powoduje to, że firmom udzielającym franczyzy coraz trudniej zainteresować ofertą potencjalnych partnerów. Biorcę licencji interesuje w szczególności stopa zwrotu i czas. Co prawda, żaden franczyzodawca nie daje recepty na sukces, ale minimalizuje ryzyko swojego partnera-biorcy. Głównym elementem, który może przyciągnąć nowego współpracownika, jest niewątpliwie posiadanie rozpoznawalnej marki. Im jest ona silniejsza, tym łatwiej przekonać do siebie partnerów. Elementem wyróżniającym, prócz marki, może być również innowacyjny pomysł. Nikt nie powiedział, że świeża firma (tzw. start-up) nie ma szans powodzenia w rozwoju na zasadach franczyzy.

Ważnym udogodnieniem, zwłaszcza gdy partner nie ma doświadczenia w biznesie, jest wsparcie przez cały okres współpracy (niektórzy franczyzodawcy udzielają know-how, ale nie otaczają stałą opieką). Jak można pomóc? Gdy prowadzimy restaurację, nie ograniczajmy się wyłącznie do przeszkolenia personelu u partnera. Warto pomyśleć o oddelegowaniu sprawdzonego kucharza czy wsparcie najlepszego menedżera. W każdym razie nie można zostawić franczyzobiorcy samemu sobie po pierwszych m-cach działalności.

Profesjonalna umowa franczyzowa zabezpieczy od strony formalnoprawnej interesy obu partnerów. Ale należy też pamiętać, że umowa naszpikowana karami może tylko odstraszyć. Inny dokument, książka procedur (podręcznik operacyjny), umożliwia franczyzobiorcy poznanie specyfiki branży oraz ułatwi prowadzenie własnej działalności w ramach systemu.

Tworzenie franczyzy w pigułce:

• - rejestracja znaku towarowego (logo) w urzędzie patentowym (ochrona trwa od momentu złożenia wniosku o rejestrację);
• - szukanie elementów charakterystycznych dla sieci, promowanie marki (dotarcie do mediów);
• - przygotowanie pełnej dokumentacji: modelu biznesowego, umowy franczyzowej, podręcznika operacyjnego;
• - powołanie osoby monitorującej wdrażanie projektu;
• - rekrutacja franczyzobiorców, wybór najlepszego/-ych z nich.